COVID-19 rồi sẽ qua đi, nhưng những hậu quả cuả COVID thì vẫn còn đeo đuổi chúng ta với thời gian bao lâu, chưa ai đoán được. Cả thế giới giờ đây lại phải đối đầu với những chứng bệnh do hậu Covid gây ra. Trong bài viết này, chúng tôi xin chia sẻ về một số nguyên nhân gây ra hội chứng Hậu COVID hay còn gọi là COVID kéo dài (Long COVID).
Trong các báo cáo gần đây cũng như các phương tiện truyền thông trong nước và quốc tế đã mô tả một số chứng bệnh liên quan đến Hậu COVID mà điển hình là khó thở kéo dài, tim đập nhanh, mệt mỏi, rối loạn trí nhớ …
Những hiện tượng này xuất hiện rải rác ở các cá thể và không có một thông số chung nào cho tất cả những người bị hậu COVID. Việc điều trị thành công hậu Covid phải dựa trên nền tảng những nguyên nhân nảy sinh hậu COVID. Cho tới nay chúng ta vẫn chưa hiểu rõ vấn đề cốt lõi này.
Chúng tôi đã chọn lọc các thông tin từ các nguồn khác nhau để chia sẻ cùng các bạn, với hy vọng chúng ta hiểu vì sao lại có hậu COVID và những phương thức nào khắc phục được những hội chứng ấy.
Hai năm sau đại dịch COVID-19, Long COVID (Hậu COVID hay COVID kéo dài) vẫn còn nhiều câu hỏi.
- Tại sao một số người phát triển các hội chứng COVID kéo dài - thường sau một trường hợp mắc nhẹ COVID-19, đôi khi ngay cả sau khi được chủng ngừa - trong khi những người khác hồi phục hoàn toàn sau khi chạm trán với virus SARS-CoV-2?
- Tại sao Long COVID dường như xuất hiện không cân đối ở phụ nữ? Làm thế nào một tình trạng có thể ảnh hưởng đến nhiều hệ thống cơ thể, gây ra các triệu chứng từ sương mù não đến đau khớp đến kiệt sức?
- Long COVID có phải là một chẩn đoán đơn lẻ, hay nó được hiểu đúng hơn là một thuật ngữ bao trùm cho một khối bệnh, gây ra bởi một loạt các tác động đa dạng về mặt sinh học của virus? Hoặc, nó thực sự có thể là một biểu hiện mới của các bệnh hậu virus đã tồn tại trong nhiều thập kỷ?
Một loạt các nghiên cứu gần đây, một số trong số đó đã được xem xét và xuất bản, và những nghiên cứu khác hiện đang được thực hiện, tìm cách giải thích tại sao hàng triệu người bị COVID kéo dài.
Mỗi người đóng góp một phần nhỏ sẽ giúp chúng ta xây dựng nên những nền tảng khoa học về căn bệnh này. Mặc dù vậy, ngay cả khi làm được như vậy, số lượng người sống với Long COVID tăng lên mỗi ngày và vẫn có rất ít phương pháp điều trị được hỗ trợ được đưa ra bởi những nghiên cứu này.
Nguyên nhân gây ra Hậu COVID là gì?
Hàng chục nghiên cứu về COVID kéo dài đã được công bố trong những tháng gần đây, nhiều nghiên cứu có thể được phân loại thành hai nhóm:
- Nhóm 1: Tìm hiểu những bất thường trong cơ thể gây ra các hội chứng COVID kéo Dài
- Nhóm 2: tìm cách xác định những cá nhân nào có nguy cơ phát triển tình trạng này cao nhất.
Tổn thương hệ thần kinh
Gần đây nhất, một báo cáo được công bố trên tạp chí Nature vào ngày 7 tháng 3, cho thấy SARS-CoV-2 (virus gây ra COVID-19) có thể làm tổn thương não - ngay cả ở những người đã trải qua các trường hợp nhẹ. Các tác giả viết, điều này có thể dẫn đến các vấn đề lâu dài bao gồm suy giảm nhận thức, mất khứu giác và viêm hệ thần kinh.
Trong một hệ thống tương tự, nghiên cứu sắp được trình bày tại Đại hội Vi sinh lâm sàng và Bệnh truyền nhiễm Châu Âu vào tháng 4 cho thấy tổn thương dây thần kinh phế vị - kéo dài từ não xuống đến thân - là nguyên nhân gây ra nhiều hội chứng COVID kéo dài. Sau khi nghiên cứu gần 350 bệnh nhân mắc Long COVID, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng 66% có các triệu chứng cho thấy tổn thương dây thần kinh phế vị, bao gồm nhịp tim bất thường, chóng mặt và các vấn đề về đường tiêu hóa.
Một nghiên cứu khác gần đây được công bố ngày 1 tháng 3 trên tạp chí Neurology: Neuroimmunology and Neuroinflammation, cũng chỉ ra tổn thương thần kinh là thủ phạm có thể gây ra nhiều triệu chứng.
Tuy nhiên, đối với một tình trạng phức tạp như Long COVID, có liên quan đến hơn 200 triệu chứng khác nhau, có thể sẽ không có một nguyên nhân duy nhất. Chắc chắn rằng tổn thương dây thần kinh có thể giải thích cho nhiều trường hợp, nhưng hầu như chắc chắn không thể giải thích tất cả các trường hợp.
Tổn thương hệ mạch máu
Hệ thống mạch máu cũng là một lĩnh vực khác thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Sinh hóa vào tháng Hai năm nay lập luận rằng các “vi khối bé cứu cho thấy các cục máu vô cùng nhỏ (tiny “microclots”) trong máu có thể gây ra nhiều hội chứng COVID kéo dài bằng cách ngăn cản oxy đến các mô của cơ thể.
Tương tự, một bài báo được xuất bản trên tạp chí Chest vào tháng Giêng cho thấy một dấu hiệu của COVID kéo dài là sự không dung nạp với việc tập luyện thể dục, có thể liên quan đến việc cung cấp oxy kém.
Các nhà nghiên cứu khác đưa ra giả thuyết rằng tàn tích của virus SARS-CoV-2 có thể tồn tại trong cơ thể, có khả năng gây ra các hội chứng kéo dài.
Cũng có thể đối với một số người, COVID-19 đẩy hệ thống miễn dịch vào trạng thái hiếu động thái quá (hyperactive state) khiến hệ thống miễn dịch tự tấn công mình. Giả thuyết đó gắn liền với một bài báo được xuất bản trên tạp chí Cell vào tháng 1 năm 2022, giải thích tại sao một số người phát triển Long COVID và những người khác thì không.
Bốn yếu tố nguy cơ chính có thể liên quan đến nguyên nhân gây ra Hậu COVID
- Được chẩn đoán bị bệnh đái tháo đường type 2
- Vật chất di truyền từ virrus SARS-CoV-2 còn nằm trong máu
- Bằng chứng về sự hiện diện của virus Epstein-Barr trong máu
- Sự hiện diện của các tự kháng thể - các phân tử tấn công các mô của chính cơ thể, thay vì các mầm bệnh lạ như vi rút
Đồng tác giả James Heath, chủ tịch Viện Sinh học Hệ thống Seattle, nói rằng phát hiện tự kháng thể là quan trọng nhất, một phần vì nó cho thấy sự tương đồng có thể có giữa COVID kéo dài và bệnh Lupus tự miễn. Mặc dù không có cách chữa khỏi bệnh Lupus, nhưng “có những phương pháp điều trị hiện có có thể hiệu quả,” Heath nói. “Vì vậy, đó sẽ là một hướng đáng để xem xét” đối với bệnh nhân Long COVID. Tác giả nhấn mạnh: Việc phát hiện ra rằng virrus SARS-CoV-2 hoặc Epstein-Barr trong máu có thể dự đoán một số trường hợp mắc Long COVID cũng cho thấy việc dùng thuốc kháng virus ngay sau khi được chẩn đoán COVID-19 có thể giúp ngăn ngừa một số trường hợp.
Trên đây chỉ là những thông tin sơ bộ về các nguyên nhân gây ra Hội chứng Hậu Covid. Chắc chắn trong những tháng ngày sắp tới sẽ có nhiều công trình khoa học được công bố về vấn đề này. Khi đó chúng ta sẽ đề xuất được các phương thức điều trị thích ứng hiệu quả.
Hơn lúc nào hết, vai trò của các nhà khoa học là hết sức quan trọng. Cộng đồng luôn chờ đợi những kết quả nghiên cứu từ các phòng thí nghiệm cũng như các cơ sở điều trị cho các bệnh nhân mắc hội chứng Hậu Covid.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Health Covid-19. March 7,2022 by Jamie Ducharme
Các bài viết liên quan:
- Hậu COVID là gì?
- Nguyên nhân gây ra Hội chứng Hậu COVID-19
- Khắc phục Mệt mỏi Hậu COVID - 3 nguyên tắc giúp bạn bảo tồn năng lượng và hồi phục nhanh hơn
- Khó thở Hậu COVID: Làm gì để hồi phục nhanh?
- Bài tập Làm sạch phổi và kiểm soát triệu chứng Ho hậu COVID
- Kiểm soát di chứng Sương mù não Hậu COVID
- Khắc phục di chứng mất khứu giác Hậu COVID
- Nguyên nhân và Phương pháp điều trị Đau đầu Hậu COVID
- Giải pháp khắc phục di chứng Chóng mặt Hậu COVID
- Đau ngực Hậu COVID nên làm gì?
- Dinh dưỡng để sớm hồi phục Hậu COVID
- Sự thật về công dụng và tính an toàn của 25 loại Thực phẩm chức năng trong COVID và Hậu C0VID.
- Cải thiện giấc ngủ Hậu COVID không phức tạp như bạn nghĩ!
- Kiểm soát tâm trạng tiêu cực Hậu COVID và cách đơn giản mà hiệu quả để tăng cường sức khỏe tâm lý
- Khám Hậu COVID – Khi nào bạn cần trợ giúp của cơ quan y tế?